30 AĞUSTOS ZAFERİ

Tarihimiz ve Olaylar - 8 :   30 AĞUSTOS ZAFERİ 
                                                                                                                         *Rifat GÜNDAY

30 Ağustos Zaferiyle , Mili Mücedele Tarihimizin en önemli ve hayatî savunma savaşı   olan ; Sakarya Zaferini kazanmamızla birlikte Yunan Ordusunun –Anadolu’daki  bütün strateji planları sona ermişti.(23 Ağustos-12 Eylül 1921).Artık sıra ; özgürlük ve bağımsızlık alanımızı yok etmeyi hedefleyen  Yunan işgal güçlerinin Anadolu’dan atılmasına   gelmişti.Sakarya savaşında büyük ölçüde muhimmatını tüketen ordumuzun taarruz hazırlıkları  bir yıla yakın bir sürede ancak tamamlanabildi.Taarruz süresinin uzaması TBMM de huzursuzluklara da  yol açmıştı.Sürekli Cepheyi izleyen ve bir yandan da cephe gerisindeki hazırlıkları denetleyen Başkomutan Mustafa Kemal Taarruz ,  zamanının  gelmiş olduğuna hükmetti.(Temmuz/Ağustos-1922) Artık yapılacak Taaruz’un  detaylı harekat planlarıın hazırlanmasına geçildi.

BÜYÜK TAARRUZ HAZIRLIKLARI;
· Bir yıla yakın hızlı ve gizli olarak savaş hazırlıkları yapıldı.
· Doğu ve güney cephelerinden takviye birlikler getirildi.
· Tekalif-i Milliye Kanunu (Genel seferberlik) bütün yurtta uygulandı.
· Orduya artık müdafaa değil taarruz eğitimi verildi.Bu amaçla Süvari birliklerinin sayısı ve gücü      artırıldı.
· Mustafa Kemal Paşa’nın başkomutanlık süresi uzatıldı.
· Yunanlılar taarruzu Eskişehir ‘den bekliyorken Türk ordusu 26 Ağustos 1922’de Afyon ‘dan taarruza hazırlandı.(Bu ihtimali kuvvetlendiren en önemli algı Yunan cephesinin hemen doğusunda bulunan Sivrihisar’da 24.3.1922 tarihinde Bakanlar Kurulunun”2.İcra Vekilleri Heyeti” –İlk defa Ankara dışında- Toplantı yapmış ve önceki muharebeler –Eskişehir-Kütahya/ İnönü-bu cıvarda yapılmış olmasıyla bu bölgenin Lojistik kolaylıklar sağlıyor olmasıydı)
· Afyon’dan taarruz edilmesinin sebebi: Afyon’un ulaşım ve haberleşme açısından merkezi bir konum olması ve ileri harekatla (Cepheyi yardıktan sonra Yunan ordusunu ikiye bölüp parçalayabilir ve nihayetinde Vatandan sökülüp atılabilecekti.)Ancak seçilen saldırı – Cepheyi Yarma bölgesi -Yunan ordusunun çok fazla saldırı beklemediği sarp ve dağlık bir bölgeydi.Bu yüzden Türk Ordusu’nun cepheye intikali zorlukla yapılıyordu.
· Yarma amacıyla Afyon cephesinin güneyine 100 den fazla top ve taarruz yapacak birlik (120.000) kaydırıldı.
BÜYÜK TAARUZ’UN HAREKAT PLANI
Başkomutanlık ,önceden Taarruzun Afyon cephesinden yapılacağı kararlaştırmış ve Temmuz ayından beri bu noktaya yakın yerlere yığınak yapılıyordu. (Ancak bu durumu İsmet Paşa, Fevzi Paşa ve Kazım Paşa(İnanç)’dan başkası bilmiyordu), Birlikler geceleri ilerletiliyor ,gündüzleri harekat yapılmıyordu.Böylece keşif uçaklarına yakalanılmıyordular.
Başkomutan 6 Ağustos 1922 tarihinde, orduya taarruz için hazırlanması emrini gizli olarak verdi(Başkomutanlık Talimatları kağıtların üzerinde de gizlilik “Sad ; ص “harfi konularak iletilmekteydi.) Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, 17 Ağustosta gizlice Ankara’dan ayrılarak, Batı Cephesi karargâhının bulunduğu Akşehir’e geldi (20 Ağustos 1922). Kamuoyuna Paşanın Ankara’da büyük bir çay partisi vereceği duyurulurken , Akşehir de de Toplantıyı perdelemek amacıyla ordularımız arasında bir maç tertip edilmişti.
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) Akşehir Karargahında komutanlarla kısa bir toplantı yaptı.Toplantıya beraberinde Fevzi(Çakmak) , İsmet(İnönü) ve Kazim(İnanç) Paşalar ile Demiryolları Genel Müdürü Albay Behiç Bey’de(Erkin) gelmişti. Yunan ordusunun en büyük gücü Afyon civarında ve güneyde Trikopis’in emrindeki kuvvetler olduğundan hareketle . “Yunanlılar burayı bir kuvvet merkezi haline getirmişlerdi”.Yani Yunan’ın en güçlü yerinden vuracaktık. Toplantıda Bu plana ; 2.Ordu komutanı Yakup Şevki Paşa ; “Taarruzun başarıya ulaşmaması durumunda bütün ordunun mahvına sebep olacağı” ve Ankara’nın daha kolay kaybedileceği cihetiyle itiraz etti.Ancak Başkomutan günlerce sürecek karşılıklı geniş cephelerde -yayılarak taaruzun- bir neticeye ulaşmayacağını ve Yunan’ın sökülüp-atılamayacağını belirtip bu planının uygulanmasını emrettiler. 26 Ağustos taarruz günü olarak kararlaştırıldı. 26 Ağustos’tan üç gün önce elimizdeki limanlar kapatılmış, Anadolu’daki iletişim kesilmiştir

Hazırlanan Taarruz Planına göre 1.Ordu Afyon’ın güneyinden kuzey yönüne doğru taaruz edecek ,2. Ordu ise Afyonun doğusunda ve kuzeyinde bulunacak kuvvetleri üzerine çekerek 1.Ordu bölgesine takviye yapılmasını engelleyecekti.Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu Sandıklı'da toplandıktan sonra 24 Ağustos gecesi Şuhut’u aşıp Yunan cephe gerisine sızmaya çalışacak ve  Yunan ordusunun Uşak ve batısıyla irtibatını kesecekti.Sonraki aşamada ise 1.ve 2. Orduların kuzey/güney yönünde çemberi daraltarak kıskaca alacaklardı.Yunan ordusunu şaşırtmak içinde açıktan Kocaeli- Grup Komutanlığına(Mirliva Halit Bey’in bölgesi) kuvvet kaydırılarak taaruzun ; Bilecik’ ten yapılabileceği taktik olarak benimsenmişti. Kocaeli grubu düşmanı oyalayarak Düşmanın güneye kuvvet kaydırmasını engelleyecekti. 2 nci ordu'ya bağlı 3.Kolordu'muz Porsuk Müfrezesi ve 41 nci Tümenle Eskişehir doğusunda Bozdağ-Hamidiye-Seyit Gazi mevziînde bulunan 3 ncü Yunan kolordusunu tutacak ve yine oyalama muharebeleri (gösteriş muharebesi) yapacaktı.
Türk ve Yunan Ordularının kuvvetleri.

	Subay	Er	Tüfek	Top	Ağır Mak.T.	Hafif Mak.T	Kılıç Süv.	Uçak	Kamyon	Oto.
Türk	8659	199.283	85.352	323	839	2025	5282	10	198	33
Yunan	6656	218.432	90.000	418	1280	3139	1280	50	4038	1776

TAARRUZ İÇİN SON TERTİBAT
25 Ağustos akşamı güneş battıktan sonra birliklerimiz hazırlık mevzilerine intikal ettiler. Gece yürüyüşleri tam bir sessizlik ve intizam içinde yapıldı. Top tekerlekleri ile atların ayaklarına keçe bağlanarak belirli bir süre sessizce ilerlenebiliyordu. Saat 22.00’ye kadar, hücum mevziîlerine yerleşme sağlandı.Yarma Bölgesi olarak seçilen Kalecik Tepe-Tınaz Tepe-Belen Tepelerin bulunduğu 12 Km.lik sahada Kesin netice bekleniyordu..Yunan Birlikleri Türk Birliklerinden silah ve malzemece üstündü. Yunan birlikleri iyice tahkim edilmiş mevzileri(Dikenli teller ve makinalı tüfek yuvalarıyla berkitilmişti) savunuyorlardı. Arazinin dağlık ve sarp olması da taarruzu zorlaştırıyordu.Tahkim edilmiş böyle bir mevzîe yapılacak taarruzun çok kuvvetli topçu atışlarına ihtiyaç olacaktı. Tümen topçu taburları, 12 toplu (2 dağ ve 1 sahra bataryası) idi. Yarma bölgesinde 48 hafif top vardı. 1 nci Ordu, 1 nci ve 2 nci kolorduların topçu taburları (50 top) da bu bölgeye getirilerek top mevcudu 98’e çıkartılmış , Yunanlılara karşı yarma bölgesinde 4 misli bir topçu üstünlüğü sağlanmıştı.
TAARRUZ (26 Ağustos 1922)
Başkomutanlık Karargahı (Çadırlı Karargah) 1.Ordumuzun ileri gözetleme noktası olan Kocatepe’deki yerini aldı.Saat 04.30’da ateşe başlanması gerekirken, sis nedeniyle, bütün cephede topçu atışları saat 05.00’da başladı. Ağır topçunun (Skoda /Obüs ) tesir ateşi saat 05.25 de ,hafif topların daha erken bitmişti. Saat 05.35’de 10 dakikalık tahrip ateşi yapılmaya başlandı. Tahrip ateşinin açılmasıyla Türk piyadeler ilerlemeye başladı. Karanlıkta ilerleyen birliklerimiz , Yunan mevzilerine 400 metre kalıncaya kadar sokuldular. Yunan Mevzilerindeki tel –örgüleri aşarak . Saat 5,3o’da 4.ncü kolordunun 5 nci tümeni Kalecik Sivrisi’ni ele geçirdi.Ardından Tınaztepe’yi ele geçirdiler.6.Tümen de Hedeflenen Belentepe de ele geçirildi. Buraları, Türkmentepe, Sivritepe ve Kırcaarslan’ın ele geçirilmesi takip etmiştir. Türk birliklerinin çökertmeye çalıştıkları Yunan cephesi yirmi kilometrelik bir alandı. Seyitgazi’den Sakarya’ya kadar Eskişehir’in doğusundaki mevzileri tutan Üçüncü kolordumuzda da buradaki Yunan birliklerini oyalamak taktiğiyle taarruza kalkmıştı. Kocaeli Grubu da Bilecik’te taarruza başlamış bulunuyordu. Türk Ordusu’nun Yunanlıların kuzey istikametiyle Uşak ve Batısındaki birliklerine sığınmasını önlemeye yönelik taaruz ve kuşatma tedbirlerinden dolayı Afyonkarahisar’ın kuzey kanadındaki Yunan birlikleri çekilebilecek kadar şanslı olamamıştır. ; 28 Ağustos’ta Yunan II. Kolordusu ve 15. Tümeni General Trikopis emrine verildi. Fakat bu çok geç kalmış bir tedbirdi. Nitekim, Afyonkarahisar’ın kuzeyinde olan 5. ve 12. Tümenler, Türk IV. Kolordusu tarafından Yunan II. Kolordusunun diğer birliklerinden ayrılarak
kuzeybatı yönüne sürüldüler. Yunan 9. ve 13. Tümenleri de, arkalarındaki Türk süvarileri ile III. ve IV. Türk Kolorduları tarafından cepheden kuzeye doğru itiliyordu.30 Ağustos’ta, Türkler Yunan güçlerini üç parçaya ayırmışlardı
Cephenin Güneyinde
(A)1., 2., 4. ve 7. Yunan Tümenleri, Dumlupınar Cephesinde
Cephenin Merkezinde
(B) 5. ve 12. Yunan Tümenleri Murat Dağı’nın doğusunda
Cephenin Kuzeyinde
(C) 9. ve 13 Yunan Tümenleri Kütahya’nın kuzeyindeydiler

27/ 28 Ağustos Pazartesi günü Afyon ele geçirildi .Türk Taaruz’u 29 Ağustos Salı günü de başarılı geçti. Süvari kolordusu da Ahır ağını dolaşarak Afyon bölgesindeki Yunan Kuvvetlerinin Uşak bölgesiyle birleşmesini – bölgeye gelen 23. tümenimizin desteğiyle engellediler , haberleşme hatlarını tahrip ettiler.Böylece Kuşatılmış Düşman güçleri Aslıhanlarda meydan savaşı vermek zorunda kalacaklardı.Durumun kritikliğini gören Gazi Mustafa Kemal Paşa ; Planlanan kuşatmanın yürütülebilmesi için Aslıhanlar güneyinde karargahı bulunan 2.Ordu'ya Fevzi Paşa'yı gönderdi , kendisi de kuzeyden güneye hareket etmekte olan 1.Ordu karargahına hareket etti.

MEYDAN MUHAREBESİ VE ZAFER 
30 Ağustos günü Yunan birlikleri Aslıhanlar kuzeyinde toplanmaya çalıştılar. Çalköy-Allıören-Yeniköy-Adatepe arasında gerçekleşen savaşta Yunanlılar ilk gün olduğu gibi önce yoğun bir top atışına tutuldu. Daha sonra da zorlu bir cephe savaşıyla yok edildi Trikopis’in bu çarpışmada I. Yunan
Kolordusuna komuta ettiğini Uşak’a yönelip ,Uşak’ta General Franko grubuyla buluşmaya gayret ediyordu hızla geri çekilen Yunan Birlikleri, Murat Dağı’nı geçemeden 30 Ağustos günüUşak istikametinde ilerleyen Türk takip kuvvetleri tarafından Dumlupınar’ın güneydoğusunda kuşatılarak savaşa zorlanmıştır. Yunan işgal birliklerinin muntazam halde geri çekilip İzmir’e ulaşması durumunda burada yeni bir cephe kurulup Türk Ordusunu zorda bırakılabilirdi. Bu nedenle, düşmanın kuşatılan birliklerinin imha edilmesi gerekiyordu. Yunan Birliklerinin başında I. Kolordu Komutanı Trikopis ve II. Kolordu Komutanı Diyanis bulunmaktaydı.Yunanlılar ağırlıklarını bırakarak bu cepheden sağ kalanlar kaçmışlardır.Güneyde de baskı yiyen tümenlerden kalanlar(1,2 ve bağımsız tümen) ,dumlupınardan kalan 5 tümen ve Eskişehir den gelen 3 kolordu birlikleri yeniden cephe kurmaya çalışsalarda Türk süvarileri buna imkan vermedi.30 Ağustos Sabahı şiddetle başlayan muharebe sonucunda kesin zafer kazanıldı.Yunan ordusu 5 günlük harekatla dağıldı.Mustafa Kemal Paşa’nın bizzat idare ettiği Dumlupınar Muharebesi’nde Yunan ordusu büyük ölçüde imha edilmiş ve çok sayıda Yunan askeri esir alınmıştır. 30 Ağustos 1922 günü Taarruz Türk ordusunun kesin zaferiyle sonuçlandı. Aynı gün Türk Ordusu Kütahya'yı kurtardı.Büyük Taarruz’un bu son ve etkili son safhası, tarihimize, “Başkomutanlık Meydan Muharebesi” olarak geçti.Büyük bir kısmı da Savaş meydanında savaş ağırlıklarını bırakarak kaçışa başladılar.Düşmanın toparlanarak yeni bir savunma hattı oluşturmasına fırsat vermemek amacıyla Başkomutan 1 Eylül 1922’de önemli ve tarihe geçen " Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, İleri! ” talimatını verdi.

“Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları! Aslıhanlar -Dumlupınar Büyük Meydan Muharebesi’nde zalim ve mağrur bir ordunun anâsır-ı asliyesini (asıl unsurlarını) inanılmayacak kadar az bir zamanda imha ettiniz. Büyük ve necîb milletimizin fedakârlıklarına lâyık olduğunuzu ispat ediyorsunuz. Sahibimiz olan büyük Türk milleti istikbalinden emîn olmaya haklıdır. Muharebe meydanlarındaki maharet ve fedakârlıklarınızı yakından müşahade ve takip ediyorum. Milletimizin hakkınızdaki takdirlerine delâlet (kılavuzluk, aracılık) etme vazifemi mütevâliyen (ardarda) ve mütemadiyen (aralıksız şekilde) ifa edeceğim.Başkomutanlığa teklifatta (tekliflerde) bulunulmasını Cephe Komutanlığı’na emrettim.Bütün arkadaşlarımın Anadolu’da daha başka meydan muharebeleri verileceğini nazar-ı dikkate alarak ilerlemesini ve herkesin kuvâ-yı akliyesini (aklının gücünü), yiğitliğini ve menâbî-i celâdet (kahramanlığının kaynaklarını) ve himmetini müsabaka ile ibzâle (yarışırcasına bol bol harcamaya) devam eylemesini talep ederim. Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!

                                                                                    Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

                                                                                                              Baş Kumandan

                                                                                                                   M.Kemal "

Yunan Ordusu, panik halinde ve Koordinasyonları kaybolmuş bir şekilde geri çekilirken ; düzenden yoksun olmakla birlikte çekilme esnasında Yunan tahrip/Yangın birlikleri geçtikleri Türk köylerini/ Ekili ve Dikili alanları /Tesisleri ateşe verdiler, Halka her türlü Mezalim yaptılar.
Baş Kumandanın tarihi emri doğrultusunda üç koldan İzmir'e doğru ilerleyen Türk ordusu; 1 Eylül'de Uşak'ı da geri alarak ,Yunan Ordusu Başkomutanı Trikopis'i de karargahıyla esir alınmıştır.(2 Eylül günü) .2 Eylül'de Eskişehir'i, 6 Eylül'de Balıkesir ve Bilecik'i, 7 Eylül'de Aydın'ı, 8 Eylül'de Manisa'yı geri aldı. İşgalci askerlere son darbe ise İzmir’de 9 eylül de vuruldu.
Kocaeli Grubu zaman zaman 3.Kolorduyla birlikte hareket ederek 11 Eylülde Bursa ,12 Eylül de Mudanya ,17 Eylülde Bandırma kurtarıldı.(Bandırma da son kurşun anıtı yapıldı)En son Edincik ve Erdek çatışmasız kurtarıldı.

Bu harekatla Yunan’ı Anadolu’dan süpüren Kahraman Ordularımız Marmara’ya dayanarak bu kez de Çanakkale ve İzmit’in batısında İngiliz Kuvvetleriyle karşı-karşıya geldiler.İtilaf Devletleri bunun üzerine ateşkes talep ettiklerinden Mudanya ateşkesiyle (11 Ekim 1922) Fiili savaş sona erdi.
Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Muharebesi ve takipler sonucunda Zayiat’lar

	ÖLÜ	YARALI	ESİR	KAYIP	TOPLAM
Türk Ordusu	2.543 ŞEHİD	9977	101	1697	14,318
Yunan Ordusu	18.250	16.030	35.000	3720	73,000

Büyük Taarruz da ,Yunan Cephesinin yarılmasını temin eden Topçularımızın başarısını 4 Ekim 1922’de TBMM’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa şöyle anlatır: 

"Arkadaşlar topçularımız bu mevziîlere gece geldiler ve karanlık içinde mevziî aldılar ve fecirle beraber bütün dünyanın gözleri açıldığı zaman ateşe başladılar, eksiksiz takdir ve hürmetle buradan zikretmek isterim ki, topçularımız o gün göstermiş olduğu metanet ve vukuf, bütün dünya topçuları için, misal olacak mahiyetteydi. Askerlik hayatımda bu kadar mükemmel bir topçu ve bu kadar mükemmel idare edilmiş bir topçu ateşi nadiren gördüm” 

Başkomutan aynı şekilde Yunan Cephe gerisine sızmayı başaran ve özellikle 28 Ağustos günkü muharebelere katkısı için de Süvarilerimiz içinde : "Bütün bu muharebat olurken, süvarilerimiz tamamen düşman kıtaatının gerilerinde olmak üzere, hareket ediyordu. Meselâ: Olucak’ta ve Başkilise’de bazen piyade gibi, ateş muharebesi yaptı ve fakat ekseriya kılıcını çekti ve dörtnala düşman saşarı içerisine girdi. Arkadaşlar! Süvarilerimizin burada göstermiş olduğu hamaset tasavvurun fevkindedir ve gayri kabil-i tasvirdir."

Nihayet Kahraman Ordumuz için de ; "Topçularımızın, piyadelerimizin, süvarilerimizin, makineli tüfeklerimizin, tayyarecilerimizin ve her sınıf askerlerimizin gösterdikleri gayret ve kahramanlık her türlü takdiratın fevkindedir. Bu suretle Afyon-Karahisar’dan izmir’e kadar dört yüz küsur kilometrelik mesafe, müteaddit meydan muharebeleri de dâhil olduğu halde ordularımız tarafından on beş günde katedilmiş ve milli ordunun bu müstesna kudret ve hareketi bilhassa şayan-ı tezkâr bulunmuştur"

Büyük savaşı ve onun devamı İstiklal savaşımızı sonlandıran Lozan barış Antlaşmasından(24 Temmuz 1923) iki yıl sonra 30 Ağustos Zaferinin “ Zafer Bayramı” olarak kutlanması kanunu çıkarılmıştır.











Türk tarihinde 30 Ağustos Zaferi ; Parlak zaferlerle dolu olan Türk tarihinde çok farklı bir bir yeri vardır. Zafer Bayramını sağlayan eşsiz Kahraman ,Gazi ve şehidlerimize minnettarız.

*Rifat GÜNDAY
Eğitimci,Araştırmacı ve Tarih Öğretmeni
Kaynaklar :
1-Türk Kurtuluş Savaşı ,ATO Yayınları
2-30 Ağustos Zafer Bayramı Kanunu ,Burhan Sayılır
3- Nutuk ,Mustafa Kemal Atatürk
4-Büyük Türk Zaferi,Fahri Belen
5-Habertürk Gazetesi , Murat Bardakçı
6-http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-24/buyuk-zafer-oncesi-ve-sonrasi-ile

EK-A : Büyük Taarruzda Şehit düşen Subaylarımız.

EK-B: Büyük Taarruz ve Dumlupınar savaşına katılan birlikler ve komutanları

1-Başkomutan Mareşal Mustafa Kemal Paşa (ATATÜRK)

2- Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa(1.Ferik- Çakmak)

3-Batı Cephesi Komutanı Mirliva  İsmet Paşa (İnönü)

4- Batı Cephesi Kurmay Başkanı Albay Asım(Gündüz)

5- 5.Süvari  Kolordu Komutanı  Mirliva Fahrettin Paşa(Altay)

6- 1.Süvari Tümen Komutanı Albay Mürsel(Bakü)

7- 1.Süvari Tuğay K.  Alb. Cemil

8- 2.Süvari Tümen Komutanı Yrb. Zeki (Soydemir)

9- 14.Süvari Tümen Komutanı Yrb. Mehmet Suphi (Kula)

10- 14.Süvari Tugay K. Yrb. Hüseyin Hüsnü

11- KOCAELİ Grup Komutanı  Mirliva Halit( Karsıalan)

12- 18.Tümen K. Yrb.Mehmet Hulusi

13- Mürettep Süvari Tümen K. Albay Mehmet Arif

14-  1.Ordu Komutanı  Mirliva Nurettin Paşa(Sakallı)

15- 1.Ordu Kurmay Başk.  Albay Emin(Koral)

16- 1.Kolordu Komutanı Albay İzzettin(Çalışlar)

17- 15.Tümen K. Yrb. Naci (Tınaz)

18- 15.Tugay K.

19- 23.Tümen Komutanı Yrb. Ömer Halis(Bıyıktay)

 20- 23.Tugay K.

21- 57.Tümen K. Albay Reşat(Çiyiltepe)

22- 57.Tugay K.  Alb. İbrahim Hakkı

23- 6.Tümen K.  Albay Hüseyin Nazmi(Solak)

 24- 6.Tugay K.

25- 8.Tümen K. Alb. Kazım (Sevüktekin)

26- 8.Tugay K.  Alb. Ahmet Nuri

27- 14.Tümen K. Yrb. Ethem Necdet

28- 14.Tugay K. Yrb. Mehmet Şevket

29- 3.Süvari Tümen K. Yrb. İbrahim(Çolak)

30- 2.Ordu Komutanı Mirliva Yakup Şevki Paşa(Subaşı)

31- 2.Ordu Kurmay Başk.  Alb. Hüseyin Hüsnü(Erkilet)

32- 2.Kolordu Komutanı  Alb. Ali Hikmet(Ayerdem)

33- 3.Kafkas Tümen K. Alb. Kazim(Orbay)

34- 3 .Kafkas Tugay K.  Alb. Rıfat

35- 4.Tümen K. Alb. Mahmut Sabri

36- 4.Tugay K. Yrb. Servet

37- 7.Tümen K. Alb. Naci(Eldeniz)

38- 7.Tugay K.  Alb.  Kazim

39- 3.Kolordu K. Alb. Şükrü Naili (Gökberk)

40- 1.Tümen K.  Alb. Abdurrahman Nafiz(Gürman)

41- 1 .Tugay K. Alb.Talat

42- 41.Tümen K. Alb. Alaattin

43- 41.Tugay K. Yrb. Mümtaz

44- 61.Tümen K. Yrb. Salih(Omurtak)

45- 61.Tugay K. Yrb. Ahmet Şemsettin

46- 4.Kolordu K. Alb.Kemalettin Sami

47- 5.Kafkas Tümen K. Yrb. Halit(Akmansu)

48- 5.Kafkas Tugay K. Yrb. Ali Rıza

49- 11.Tümen K. Yrb.Derviş

50- 11.Tugay K. Yrb. Hafiz Halit

51- 12.Tümen K. Alb. Osman Nuri(Koptagel)

52- 12.Tugay K. Alb.  Halit Rüştü

53- 6.Kolordu Komutanı Mirliva Kazim(İnanç)

54- 16.Tümen K. Alb. Aşir 

55- 16.Tugay K.

56- 17.Tümen K. Alb. Nurettin ,

57- 17.Tugay K. Alb.İsmail Rüştü
58- 47.Alay K. Yrb. Giresunlu  Osman Ağa